“Quốc bảo” Sâm Ngọc đăng nhập bet88 - di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Theo Lý lịch di sản văn hóa phi vật thể đề nghị đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam, tên thường gọi của di sản văn hóa phi vật thể ở loại hình: Tri thức dân gian về khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc đăng nhập bet88 ở huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam. Địa điểm phân bố của di sản trên địa bàn huyện Nam Trà My, với vùng trồng sâm Ngọc đăng nhập bet88 ở các xã Trà đăng nhập bet88, Trà Nam, Trà Cang, Trà Tập, Trà Dơn, Trà Leng, Trà Don và Trà Vinh. Chủ thể văn hóa là cộng đồng cư dân thuộc các xã Trà đăng nhập bet88, Trà Cang, Trà Nam, Trà Dơn, Trà Tập, Trà Leng, Trà Don và Trà Mai.

TỪ PHÁT HIỆN LOẠI BIỆT DƯỢC TỰ NHIÊN TRÊN ĐỈNH NÚI

Sâm Ngọc đăng nhập bet88 đã được đồng bào các dân tộc thiểu số Xê Đăng ở huyện Nam Trà My, Quảng Nam phát hiện từ rất lâu đời, gắn với tập quán đi rừng của bà con. Sâm Ngọc đăng nhập bet88 mọc tự nhiên tại núi Ngọc đăng nhập bet88 (Quảng Nam) từ độ cao 1.500m đến 2.100m, mọc thành đám dưới tán rừng già dọc theo các suối ẩm trên đất nhiều mùn, phân bố chủ yếu ở khu vực các thôn của xã Trà đăng nhập bet88, huyện Nam Trà My.

Theo ký ức của những người lớn tuổi và có kinh nghiệm nhiều năm trồng sâm ở địa phương, cho biết các thế hệ trước của họ đã phát hiện ra tác dụng của cây sâm trong những chuyến đi rừng đặt bẫy thú và được lưu truyền lại cho con cháu.

Ông Hồ Văn Rêu (sinh năm 1938, dân tộc Xơ Đăng, hiện ở thôn 2 xã Trà đăng nhập bet88, huyện Nam Trà My) cho biết từ khi ông còn nhỏ đã được người thân trong gia đình nói về tác dụng của cây sâm và chỉ dẫn cách sử dụng cây sâm vào những trường hợp cụ thể.

Lúc bấy giờ khi người dân đi vào rừng làm rẫy, mỗi khi tay chân bị thương chảy máu, họ đào lấy củ sâm nhai và đắp lên vết thương thấy cầm máu rất nhanh và vết thương nhanh lành; khi bị đau bụng thì ăn củ sâm thấy hết đau ngay; khi mệt mỏi nhai củ sâm thì thấy khỏe nhanh, có khi ăn 1 củ cả ngày vẫn không thấy đói,...

Vì thế, người dân nơi đây đã đặt cái tên dân dã là “cây thuốc quý”. Khi phát hiện cây sâm trên đường đi bẫy thú, họ phát quang một khoảnh nhỏ để cho cây phát triển tốt, đồng thời đánh dấu để biết khu vực đó có “cây thuốc quý” khi cần thì sử dụng.

Lúc ban đầu, những ai biết được tác dụng của cây sâm đều tự giữ riêng bí mật cho mình, kể cả bí mật về tác dụng của cây sâm và bí mật nơi có cây sâm trong rừng.

Từ đó lúc nào người dân cũng có sâm mang theo làm vị thuốc “hộ thân” để dùng cho mọi trường hợp cần thiết nên gọi là “thuốc giấu” với hàm nghĩa “giấu” thuốc quý…

Trong tri thức dân gian về khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc đăng nhập bet88 (dân gian gọi là cây "thuốc giấu") với đồng bào cácdân tộc thiểu số, đây được coi là một loại thần dược có tác dụng chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe rất tốt. Đây là tri thức dân gian có giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc gắn liền với nền nông nghiệp nương rẫy và kinh tế rừng. Điều này cũng minh chứng cho sự gắn bó, gần gũi và hòa hợp với môi trường thiên nhiên của cộng đồng cư dân nơi đây.

ĐẾN NÂNG TẦM GIÁ TRỊ LÀ “QUỐC BẢO”

Qua nhiều cuộc hội thảo, điền dã, các nhà khoa học đã khẳng định Sâm Ngọc đăng nhập bet88 là loại dược liệu quý hiếm của Việt Nam, với nhiều giá trị dinh dưỡng vượt trội. Và được mệnh danh là “quốc bảo” của Việt Nam, giống sâm này có nhiều tiềm năng để thúc đẩy sự phát triển của ngành dược liệu nước ta. Các địa phương có ưu thế về trồng cây sâm Ngọc đăng nhập bet88 đang xây dựng kế hoạch dài hạn nhằm phát triển loại dược liệu này, từ đó giúp nâng cao giá trị của “quốc bảo”, góp phần phát triển kinh tế.

Việc tiếp cận, nhân giống, trồng và chế biến sâm Ngọc đăng nhập bet88 đã và đang mang lại giá trị kinh tế rất cao, cho thấy sự thay đổi, phát triển về tập quán sản xuất từ khai thác, hái lượm sang sản xuất tập trung, đầu tư thâm canh chuyên sâu, nhờ đó một bộ phận người dân huyện Nam Trà My thoát nghèo bền vững.

Qua quá trình thực hành di sản, cộng đồng địa phương đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý báu hình thành nên hệ thống tri thức dân gian về sâm Ngọc đăng nhập bet88 khá hoàn chỉnh. Vì vậy, tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc đăng nhập bet88 của đồng bào các dân tộc thiểu số ở huyện Nam Trà My có thể xem là kho tàng quý giá, vừa mang giá trị văn hóa, vừa có ý nghĩa to lớn vềphát triển kinh tế- xã hội.

Từ khi được quan tâm đầu tư đúng mức, “quốc bảo” dược liệu sâm Ngọc đăng nhập bet88 đang trở thành mặt hàng chủ lực, góp phần phát triển kinh tế ở các địa phương vùng trồng. Hiện nay, tại phiên chợ Sâm Ngọc đăng nhập bet88 Quảng Nam được tổ chức hằng năm, bà con và các doanh nghiệp chủ yếu bày bán các sản phẩm như Sâm củ tươi, Sâm Ngọc đăng nhập bet88 ngâm mật ong, rượu Sâm Ngọc đăng nhập bet88.

Trong đó chủ yếu là sâm củ tươi với các mức giá khác nhau tùy theo phân loại chất lượng, loại 1 (khoảng 10 củ/kg) có giá 120 triệu đ/kg; loại 2 (khoảng 20 củ/kg) có giá 80 triệu đ/kg; loại 3 (khoảng 30 củ/kg) có giá 70 triệu đ/kg; loại 4 có giá 60 triệu đ/kg; loại 5 có giá 50 triệu đ/kg…

Vùng trồng sâm ở huyện Nam Trà My ngày càng được mở rộng, đồng bào Xơ Đăng sinh sống nơi dãy núi Ngọc đăng nhập bet88 ngoài việc được chính quyền địa phương hỗ trợ sâm giống để phát triển kinh tế hộ gia đình, nhiều bà con còn tham gia làmcông cho các doanh nghiệp trồng và chăm sóc sâm. Nhờ đó, việc làm của đồng bào ở Nam Trà My ngày càng ổn định, thu nhập khá, nhiều hộ đã thoát nghèo, đổi đời vươn lên làm giàu từ Sâm Ngọc đăng nhập bet88.

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ, BẢO TỒN, PHÁT TRIỂN SÂM NGỌC đăng nhập bet88

Bên cạnh giá trị kinh tế và môi trường cùng những tiềm năng to lớn từ cây sâm mang lại thì việc bảo tồn và phát huy tri thức dân gian nghề nghiệp trong việc khai thác, trồng, chế biến sâm Ngọc đăng nhập bet88 cũng được bảo tồn, gìn giữ.

Để phát triển mạnh cây Sâm Ngọc đăng nhập bet88 nói riêng và các loại cây dược liệu nói chung, tỉnh Quảng Nam đang đẩy mạnh triển khai đề án “Phát triển và hình thành Trung tâm công nghiệp dược liệu, với sâm Ngọc đăng nhập bet88 là cây chủ lực”, là tiền đề thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước trong việc trồng, chế biến Sâm Ngọc đăng nhập bet88 ở Quảng Nam.

Tỉnh ủy Quảng Nam cũng đã ban hành hành Nghị quyết số 40-NQ/TU ngày 18/11/2024 về tăng cường công tác quản lý, bảo tồn và phát triển Sâm Ngọc đăng nhập bet88 trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, định hướng đến năm 2035...

Theo Nghị quyết này, Quảng Nam đặt mục tiêu là bảo tồn, xây dựng và phát triển Sâm Ngọc đăng nhập bet88 trở thành ngành hàng hóa có giá trị kinh tế cao, là sản phẩm chủ lực của tỉnh, mang thương hiệu sản phẩm quốc gia, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập, phát triển đời sống kinh tế - xã hội cho người dân, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi; gắn việc bảo tồn, phát triển Sâm Ngọc đăng nhập bet88 với quản lý, bảo vệ và phát triển rừng bền vững, phát huy bản sắc văn hóa địa phương, đảm bảo quốc phòng, an ninh trên địa bàn tỉnh. Bước đầu Quảng Nam hình thành công nghiệp dược liệu với Sâm Ngọc đăng nhập bet88 là sản phẩm chủ lực trên địa bàn tỉnh nói riêng và khu vực miền Trung nói chung.

Đến năm 2030, Quảng Nam phát triển vùng sản xuất và cung ứng nguyên liệu Sâm Ngọc đăng nhập bet88 ở huyện Nam Trà My và các vùng di thực khác trên địa bàn của tỉnh với tổng diện tích 8.400ha để cung cấp nguồn nguyên liệu cho Trung tâm công nghiệp dược liệu và phục vụ cho chế biến, tiêu thụ trong và ngoài tỉnh. Tổng sản lượng Sâm Ngọc đăng nhập bet88 đạt khoảng 100 tấn Sâm củ từ 05 năm tuổi trở lên/năm (diện tích khai thác khoảng 300 - 350 ha/năm).

Cùng với đó là xây dựng các khu bảo tồn nguyên vị (in-situ) và vườn sưu tập (ex-situ) nguồn gen cây Sâm Ngọc đăng nhập bet88 tại các vùng sinh thái điển hình này. Nâng cấp 02 khu vực bảo tồn nguồn giống gốc Sâm Ngọc đăng nhập bet88 tại Trạm Dược liệu Trà đăng nhập bet88 và Trại Sâm Tắk-Ngo có quy mô sản xuất đạt từ 300.000 - 500.000 cây giống/năm để sản xuất, cung ứng nguồn cây giống đảm bảo về số lượng và đạt tiêu chuẩn theo quy định.

Quảng Nam cũng hình thành từ 30 - 50 vườn Sâm Ngọc đăng nhập bet88 có quy mô lớn cho hộ gia đình và doanh nghiệp; sản xuất từ mỗi năm từ 5 - 10 triệu cây giống Sâm Ngọc đăng nhập bet88 1 năm tuổi, kể cả nguồn cây giống do 2 đơn vị bảo tồn sản xuất; Tổ chức sản xuất hướng theo tiêu chuẩn của GACP-WHO (khoảng 15 - 30% diện tích sản xuất được chứng nhận GACP-WHO).

Đến năm 2035, tỉnh Quảng Nam duy trì, phát triển diện tích trồng Sâm Ngọc đăng nhập bet88 đạt 10.000ha, tạo vùng nguyên liệu ổn định phục vụ công tác chế biến và cung cấp nguồn nguyên liệu cho Trung tâm công nghiệp dược liệu; đưa Quảng Nam trở thành Trung tâm sản xuất, cung ứng cây giống Sâm Ngọc đăng nhập bet88; ổn định vùng nguyên liệu Sâm Ngọc đăng nhập bet88, tổ chức sản xuất hướng theo tiêu chuẩn GACP-WHO (khoảng 35 - 40% diện tích sản xuất được chứng nhận GACP-WHO).